Rok 2025 dla Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego jest rokiem szczególnym – mija bowiem 20 lat od powołania Narodowej Instytucji Kultury wpisanej do rejestru Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dokładnie 1 października 2005 roku rozpoczęła działalność instytucja wymarzona przez wybitnego kompozytora. Choć marzenie ostatecznie zmaterializowało się budową siedziby w Lusławicach kilkanaście lat później, to właśnie 2005 rok rozpoczyna niezwykłą misję instytucji wiodącą przez sztukę i artyzm, historię i tradycję, edukację i mistrzostwo, naturę i szeroko pojęty humanizm do istoty dziedzictwa Krzysztofa Pendereckiego.

W sobotę 29 listopada o godz. 18:00 serdecznie zapraszamy do Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach na koncert specjalny, podczas którego usłyszymy jedno z najważniejszych dzieł Krzysztofa Pendereckiego – Pasję według św. Łukasza (1965–1966), której 60-lecie prawykonania przypadnie w 2026 roku. Relacja wykonania utworu na Warszawskiej Jesieni 1966 opisuje bezprecedensowy sukces kompozytora: „Olbrzymie zainteresowanie, szturm na kasy, a potem (już bez biletów) do drzwi filharmonicznej sali, kilkaset osób na miejscach stojących, dziesięć minut bez mała trwająca owacja”. Słowa Jerzego Waldorffa dobitnie wskazują, iż kompozycja młodego polskiego artysty to arcydzieło: „Odkryjmy głowy, panowie! Oto talent ogromny”.

Krzysztof Penderecki na każdym etapie swojej drogi twórczej pozostawał wierny przekonaniu, że tradycja nie jest sztywną, krępującą „skorupą”, lecz zbiorem wartości i pryncypiów. W muzyce Pasji zestawił ze sobą ascetyczne melodie chorału gregoriańskiego i wyrafinowane struktury dodekafoniczne, kunsztowną polifonię renesansową i tradycyjną lirykę przechodzącą w niekonwencjonalny sposób wydobycia dźwięku i brzmienia quasi-tonalne, a polichóralność o rodowodzie weneckim wybrzmiewa z agresywnym sonoryzmem. Ekspresja i liryka partii solowych spotykają się z chóralnymi krzykami, szeptami i gwizdami. Komponując warstwę tekstu, twórca odszedł od relacji statycznej, od opowiadania wydarzeń ewangelicznych. Utwór w zamyśle jest dynamicznym, a niekiedy nawet drapieżnym przeżyciem, podobnie jak w misterium średniowiecznym, w którym nie było widzów przyglądających się z boku, a emocjonalne zaangażowanie ogarniało wszystkich. Za podstawę swego dzieła Krzysztof Penderecki przyjął Ewangelię według św. Łukasza, jednak w przeciwieństwie do Bacha wybrał tylko te fragmenty tekstu, które z punktu widzenia dramaturgicznego uważał za istotne. Tekst łaciński Pasji według św. Łukasza zawiera także fragmenty Ewangelii według św. Jana oraz teksty wielkopostnych hymnów, psalmów i trenów. Jak zauważa Daniel Cichy, kompozytor Pasji połączył w dziele wodę tradycji z ogniem awangardy. Hans Heinz Stuckenschmidt nazwał kompozycję „pomostem pomiędzy liturgią i nową muzyką”.

Pasja ma ponadczasowy, humanistyczny wymiar, w którym wyznanie wiary jest uniwersalne. Temat mający dwa tysiące lat nieustannie wzmagał zainteresowanie słuchaczy dziełem, niezależnie od języka, kręgu kulturowego i wyznania. Liczne wypowiedzi kompozytora świadczą o tym, że jego rozumienie wiary i religii wykracza daleko poza ramy ortodoksyjnego katolicyzmu, w jakim się wychował, i bliskie jest ideom ekumenicznym: „Jestem katolikiem, ale – moim zdaniem – żeby komponować muzykę religijną, nie trzeba koniecznie należeć do jakiegoś Kościoła. Wystarczy mieć jakieś przekonania religijne i pragnąć je wyrazić”.

Wydarzenie uświetnią znakomici artyści związani z kompozytorem: Iwona Hossa (sopran), Mariusz Godlewski (baryton), Artur Janda (bas), Krzysztof Gosztyła (recytator), Chór Chłopięcy i Dziewczęcy Filharmonii Krakowskiej, Ukraiński Chór Dziecięcy Filharmonii Krakowskiej, Chór Polskiego Radia – Lusławice oraz Chór i Orkiestra Filharmonii Krakowskiej. Za pulpitem dyrygenckim stanie maestro Maciej Tworek, wieloletni współpracownik Krzysztofa Pendereckiego, współcześnie jeden z najwybitniejszych interpretatorów jego dzieł.

KRZYSZTOF PENDERECKI – PASJA WEDŁUG ŚW. ŁUKASZA
Koncert specjalny w ramach obchodów 92. rocznicy urodzin Profesora Krzysztofa Pendereckiego oraz 20-lecia powołania ECM KP

29 listopada 2025, sobota, godz. 18:00
Lusławice, sala koncertowa

Wykonawcy:

Iwona Hossa – sopran
Mariusz Godlewski – baryton
Artur Janda – bas
Krzysztof Gosztyła – recytator
Chór Chłopięcy i Dziewczęcy Filharmonii Krakowskiej (przygotowanie: Lidia Matynian)
Ukraiński Chór Dziecięcy Filharmonii Krakowskiej (przygotowanie: Olena Yatskulynets)
Chór Polskiego Radia – Lusławice (przygotowanie: Dawid Ber)
Chór i Orkiestra Filharmonii Krakowskiej (przygotowanie Chóru: Janusz Wierzgacz)
Maciej Tworek – dyrygent

Program:

Krzysztof Penderecki
Pasja według św. Łukasza na trzy głosy solowe, recytatora, trzy chóry mieszane, chór chłopięcy i orkiestrę (1965–1966) [ok. 90′]

 

Organizatorzy: Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego w Lusławicach, Filharmonia im. Karola Szymanowskiego w Krakowie

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Wydarzenie towarzyszące 7. Międzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej Eufonie organizowanemu przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowe Centrum Kultury.

Patronat medialny: Radio RDN Małopolska, MEAKULTURA.pl, Polskie Centrum Informacji Muzycznej POLMIC